تفاوت قدرت خدا و قدرت انسان

ملاّصدرا در آثار خود تفاوت‌هایی برای قدرت خداوند و قدرت انسان نقل کرده است. برخی از این تفاوت‌ها عبارتند از:

1ـ قدرت انسان کیف نفسانی و از مقولة ماهیّت است، امّا قدرت خدا از کمالات وجودی است؛ زیرا ماهیّت در حریم کبریایی راه ندارد (همان، 1981م.، ج ۶: ۳۰۹).

2ـ نسبت قدرت انسان به فعل، امکان است، در حالی که نسبت قدرت خدا به فعل، وجوب است (ر.ک؛ همان، ج 4: 112)؛ به عبارت دیگر، قدرت در انسان عین قوّه و امکان و قدرت خدا عین فعلیّت و وجوب است (ر.ک؛ همان، ج 6: 312).

3ـ قدرت انسان، علّت ناقصة تحقّق فعل است و با علم به حسن فعل و اراده تمام می‌شود، امّا قدرت خدای تعالی علّت تامّه است؛ زیرا عین علم، اراده و مشیّت ذاتی اوست (ر.ک؛ همان، ج 6: 112).

4ـ قـدرت انسان، متنـاهی و محـدود، و قـدرت حق تعـالی، نامتنـاهی و نامحـدود است (ر.ک؛ همان، ج 3: 6). قرآن کریم می‌فرماید: ﴿...إِنَّ اللَّه عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ: ... خداوند بر هر چیز تواناست﴾ (البقره/20).

5ـ قدرت انسان تنها مبداء حرکت است، امّا قدرت خدای سبحان مبداء ایجاد. می‌باشد (ر.ک؛ صدرای شیرازی، 1981م.، ج 3: 15).

از نظر شیعه، هیچ مسئله‌ای نمی‌تواند موجب اختلال در قدرت مطلق خداوند شود؛ زیرا برای این عامل، بیش از دو حالت نمی‌توان تصوّر کرد. الف) خداوند، خود متحقّق نشدن آن را اراده کند و خود سبب واقع نشدن فعل شود. بدیهی است که چنین رویدادی با حکمت خداوند سازگار نیست. ب) موجودی غیر خداوند مانع تحقّق آن گردد. این نیز معقول نیست که موجود ممکن‌الوجود که هیچ استقلالی از خود ندارد، مانع تحقّق مشیّت الهی شود.

فقط ذات انسان است

قدرت انجام امور قبیح

گرچه برخی معتقدند که خداوند فاقد چنین قدرتی است، ولی نظر صحیح آن است که خداوند قدرت انجام اعمال قبیح را دارد، ولی با توجّه به مبرّا بودن خداوند از جهل، نقص، ترس، نیاز و ... (ر.ک؛ سیوری، 1368: 11) و برخورداری از حکمت وقوع چنین اعمالی از او ممتنع است.